اثر کاربرد سلیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید بر رشد دانهال های پسته تحت شرایط تنش شوری

شوری یکی از رایج ترین تنش های غیر زنده است که تولید محصولات کشاورزی را در برخی قسمت های جهان به خصوص مناطق خشک و نیمه خشک تحت تاثیر قرار می دهد. کیفیت پایین آب آبیاری یکی از عوامل اصلی تجمع نمک بوده که منجر به کاهش عملکرد محصولات کشاورزی می شود. درخت پسته (pistacia vera l.) از سال ها پیش تا کنون به طور تجاری در ایران مورد کشت و پرورش قرار گرفته است. با وجود اینکه پسته به عنوان یک گیاه مقاوم به شوری دسته بندی شده است، کیفیت پایین آب آبیاری عملکرد این گیاه را در چند سال اخیر کاهش داده است. نقش سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید در مکانیسم های دفاعی گیاهان تحت تنش های زنده و غیر زنده، نشان دهنده این است که این ترکیبات قادرند اثرات تنش شوری را در گیاهان کاهش دهند. بنابراین آزمایشی در شرایط گلخانه برای آزمودن اینکه آیا کاربرد سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید می تواند اثرات مخرب تنش شوری را بر رشد رویشی دانهال های پسته رقم ,قزوینی، کاهش دهد ترتیب داده شد. تیمارها در این آزمایش شامل 4 سطح شوری(0، 30، 60 و 90 میلی مولار نمک کلرید سدیم) و 4 غلظت سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید (0، 1/0، 5/0 و 1 میلی مولار) در نظر گرفته شد. طرح آزمایش به صورت فاکتوریل 4×4 در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار و هر تکرار شامل 3 دانهال بود. نتایج نشان داد که شاخص خسارات ظاهری دانهال های پسته با افزایش غلظت نمک به طور معنی داری افزایش یافت. پس از اعمال تنش شوری، در آن دسته از دانهال هایی که با سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید تیمار نشده بودند، علایم آسیب های مربوط به تنش شوری کاملاً مشهود بود. در حالی که در دانهال های تیمار شده با غلظت های 5/0 و 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید و 5/0 میلی مولار آسکوربیک اسید آسیب ها جزئی بود. تنش شوری پارامترهای رشد رویشی (طول ساقه، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی) را در دانهال های پسته به طور معنی داری کاهش داد. کاربرد سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید اثرات سوء و آسیب های ناشی از تنش شوری را کاهش داده و پارامترهای رویشی را بهبود بخشید. افزایش غلظت نمک، میزان نشت یونی و محتوی پرولین را افزایش و محتوی آب نسبی برگ را در دانهال های پسته کاهش داد. کاربرد سالیسیلیک اسید میزان نشت یونی برگ و محتوی پرولین را به طور معنی داری کاهش و محتوی آب نسبی برگ را در مقایسه با شاهد افزایش داد. همچنین سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید محتوی نسبی کلروفیل برگ و شاخص کلروفیل فلورسانس (fv/fm)را بهبود بخشیده و ظرفیت فتوسنتزی را در مقایسه با دانهال های شاهد افزایش داد. کاربرد نمک سبب تجمع یون سدیم و کاهش میزان یون پتاسیم در برگ ها و ریشه های دانهال های پسته شد. کاربرد سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید در برگ ها منجر به کاهش تجمع یون سدیم و افزایش پتاسیم برگ نسبت به گیاهان شاهد شد. نتایج نشان داد که همبستگی معنی داری میان شاخص های فیزیولوژیکی و موفولوژیکی وجود دارد. همبستگی ها حاکی از این بود که شاخص خسارات ظاهری با میزان نشت یونی برگ ها، محتوی پرولین و میزان یون سدیم در برگ ها و ریشه ها همبستگی مثبت دارد اما با محتوی نسبی کلروفیل برگ، میزان آب نسبی برگ، شاخص کلروفیل فلورسانس، فتوسنتز، هدایت روزنه ای، طول ساقه، سطح برگ، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و میزان یون پتاسیم برگ ها و ریشه ها همبستگی منفی دارد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که دو ترکیب سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید اثرات نامطلوب تنش شوری را از طریق جلوگیری از کاهش محتوی کلروفیل نسبی برگ، میزان آب نسبی برگ، شاخص کلروفیل فلورسانس و میزان فتوسنتز خالص و همچنین جلوگیری از افزایش نشت یونی برگ و محتوی پرولین و سدیم برگ کاهش دادند. از آن جایی که سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید به راحتی در دسترس می باشند، این دو ترکیب می توانند به منظور جلوگیری از کاهش رشد ناشی از تنش شوری کاربرد عملی داشته باشند.